What are you looking for, my friend?

Yaş ilerledikçe ortaya çıkan yakını görememe durumuna (Presbiyopi) karşı etkili bir göz damlası üretildi. VIZZ isimli damlanın arkasında LENZ şirketi yer alıyor.

Yaşla birlikte ortaya çıkan presbiyopi, yakındaki nesnelere odaklanma yeteneğinin azalması olarak tanımlanıyor. Aktarıldığı kadarıyla gözümüzdeki mercek (lens) normalde esnek yapıda. Bu sayede yakına bakarken şekil değiştirip odaklama/netleme gerçekleştiriyor. Ancak yaş ilerledikçe (genellikle 40 yaş civarında başladığı söyleniyor) bu mercek sertleşiyor ve esnekliğini kaybetmeye başlıyor. Hastalık değil, doğal yaşlanma sürecinin bir parçası olan presbiyopi’ye karşı etkili bir göz damlası geliştirildiği duyuruldu. Yapılan denemeler sonrasında satışı için FDA (U.S. Food and Drug Administration / Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi) onayı alınan VIZZ isimli damlayı, ABD merkezli LENZ şirketi geliştiriyor. ABD’de üç ay içerisinde satışa sunulacağı aktarılan damla, şirketin açıklamasına göre günde tek dozla yakını görmeyi 10 saate kadar iyileştirebiliyor. VIZZ, “aceclidine” adlı etken maddeyi kullanarak göz bebeğini küçültüyor ve iğne deliği etkisi yaratan bu durum yakındaki nesnelerin daha net görünmesine yardımcı oluyor. Eski nesil göz damlalarının aksine bu yeni damla gözün odaklama kaslarını önemli ölçüde etkilemiyor. Bu sayede uzak görüşte bulanıklık ya da miyop kayması oluşturmuyor. 2021 yılında bu durumun tedavisine yönelik ilk göz damlaları piyasaya sürülmüş olsa da, VIZZ kendi sınıfında bir ilk olarak görülüyor. Vuity (pilokarpin hidroklorür %1,25) yakın görüşü iyileştirirken can sıkıcı bazı yan etkilere neden oluyormuş. VIZZ’de temel alınan aceclidine ise gözün odaklama kaslarını belirgin şekilde uyarmadan yakın görüşü iyileştiriyor ve neredeyse hiç yan etki göstermiyor. VIZZ’in önümüzdeki aylarda en çok satan göz damlası olması bekleniyor. Presbiyopi, yalnızca ABD’de 100 milyondan fazla yetişkini etkiliyor.

Son dönemde sağlık alanında önemli yapay zeka gelişmeleri de oluyor. Örneğin Kısa süre önce gündeme gelen yeni bir yapay zeka sistemi, doktorların gözden kaçırabileceği kadar küçük tümörleri tespit edebiliyor. “BrainMets.ai” olarak adlandırılan yapay zeka sistemi, standart MR taramalarında radyologların gözden kaçırabileceği beyin metastazlarını (vücuttaki başka bir bölgeden beyne sıçrayan kanser hücreleri), 3 mm’den küçük olanlar da dahil olmak üzere etkili şekilde tespit edebiliyor. Radiology dergisinde yayımlanan bilimsel makaleye göre geliştirilen yapay zeka modeli, lezyonları yüzde 97,4’lük genel bir hassasiyet oranıyla tespit etmeyi başarıyor. Sistemin başarısı, tümör boyutuna göre değişiklik göstermekle birlikte, 3 mm’den küçük olan en zorlu vakalarda bile yüzde 93’lük bir doğruluk payıın yakalandığı belirtiliyor. Bu oran, 6-12 mm arası lezyonlarda yüzde 98’e, 12 mm’den büyük lezyonlarda ise yüzde 100’e ulaşıyor. Bu sistemle doktorların iş yükünün azaltılması ve hastalar için hayati önem taşıyan erken teşhis oranlarının artırılması hedefleniyor.

Bundan önce Microsoft bir açıklama yapmış ve karmaşık tıbbi teşhislerde gerçek doktorlardan daha başarılı bir yapay zeka sistemi geliştirdiğini duyurmuştu. “MAI Diagnostic Orchestrator” (MAI-DxO) adı verilen sistem, tıp alanında çığır açabilecek çok önemli bir atılım olarak görülüyor. Ayrıntılı detaylarına buradaki blog sayfasında yer verilen MAI-DxO, yapılan testlere göre özellikle teşhisi zor ve karmaşık vakalarda gerçek doktorların performansını geride bırakıyor. Sistemin OpenAI’ın gelişmiş yapay zeka modelleriyle birleştirildiğinde yüzde 80’in üzerinde bir doğruluk oranına ulaştığı aktarılıyor. Aynı vakalarda gerçek doktorların başarı oranının ise sadece yüzde 20’de kaldığı belirtiliyor. MAI-DxO, aynı zamanda gereksiz testleri azaltarak maliyetleri düşürme potansiyeli de taşıyor. Microsoft, bu teknolojinin amacının doktorların yerini almak değil; onların uzmanlık ve empati yeteneklerini, makine zekasının gücüyle birleştirerek sağlık hizmetlerini daha ileri bir seviyeye taşımak olduğunu vurguluyor.

Microsoft sağlık alanında daha önce Dragon Copilot ile gündeme gelmişti. Bu sistem Microsoft’un 2021 yılında satın aldığı yapay zeka ses şirketi Nuance tarafından oluşturulan dikte ve ortam dinleme teknolojilerini temel alıyor. Microsoft Dragon Copilot açıklamaya göre doktorların tıbbi kaynaklardan hızlı bir şekilde bilgi toplamasına, klinik notlarını, sevk mektuplarını, ziyaret sonrası özetleri ve daha fazlasını otomatik olarak hazırlamalarına yardımcı olma amacını taşıyor. Bu sistem sayesinde sağlık çalışanlarının üstündeki dokümantasyon yükünü hafifletmek isteyen Microsoft, teknolojiyle sağlık çalışanlarının bilgisayardan ziyade hastaya odaklanabileceğini ve bunun herkes için daha iyi sağlık hizmetleri sağlayacağını belirtiyor. Microsoft, Dragon Copilot’un mayıs ayından itibaren ABD ve Kanada’da kullanıma sunulacağını belirtiyor. Sistem daha sonra İngiltere, Hollanda, Fransa ve Almanya’daki sağlık çalışanları tarafından kullanılabilecek.